مقابله با خشونت عليه زنان
از راهكارهاي فردي تا كمپيني جمعي
پروين اردلان
خشونت عليه زنان با توجه به ابعاد گسترده آن در حوزه هاي خانوادگي، فرهنگي ، سياسي، اجتماعي و.. نه يك امر خصوصي بلكه مسئله اي اجتماعي است ، از اين روي شدت و ميزان خشونت هايي كه بر زنان اعمال مي شود و فقط بخش ناچيزي از آن به دادگاه ها و مطبوعات راه مي يابد توجه به راهكارهاي جمعي در اين زمينه را ضروري مي سازد.
در سومين كارگاه خشونت جنسي خانگي كه اواخر شهريور ماه از سوي مركز فرهنگي زنان در پارك نظامي گنجوي برگزار شده بود ، حوريه شمشيري استاديار دانشگاه ، فقر اقتصادي ، باورها واعتقادات نادرست و ناآشنايي زنان و مردان با بهداشت باروري و حقوق جنسي را از عوامل موثر در اعمال خشونت بر زنان عنوان كرد. ناهيد كشاورز از اعضاي مركز فرهنگي زنان ضمن ارائه گزارشي از كارگاه دوم به شرح و تحليل پاسخ هايي پرداخت كه زنان دركارگاه دوم درباره خشونت هاي جنسي در خانه داده بودند. طبق گزارش او برايند مباحث اين كارگاه نشان داد كه " در زن و مرد ناآگاهي عميقي نسبت به خشونت جنسي وجود دارد به طوري كه مردان هم نمي دانند برخي از رفتارهايشان نوعي خشونت است. برخي از زنان به اين نتيجه رسيده بودند كه كاري جز ماندن در چرخه خشونت ندارند زيرا باورها و سنت هاي ضد زن ، فقدان منابع حمايتي اقتصادي مانند دسترسي محدود زن به ثروت خانواده ، نبود حمايت هاي اجتماعي مانند خانه هاي امن ، پشتوانه هاي كم رنگ قانوني و خصوصي تلقي كردن خشونت خانگي در حوزه سياسي زنان را وا مي دارد كه به رغم ناملايماتي كه در زندگي دارند به خاطر ترس از رهايي نيازمند تكيه گاهي به نام مرد باشند." اما طرح موانع به اين معنا نيست كه زنان در برابر خشونت واكنش نشان نمي دهند بلكه شدت خشونت با ميزان واكنش نابرابر است. طبق آماري كه انجمن حمايت ياري آسيب ديدگان اجتماعي طي يكسال از فعاليت خود در اين كارگاه ارائه داد 70 درصد تماس گيرندگان با اين انجمن زنان بودند كه بيشترين زمان تماس آن ها صبح ها بوده است كه همسرانشان در منزل نبوده اند. و اين گوياي نيازي است كه زنان براي حل مسائل خود دارند.
در كارگاه "خشونت جنسي خانگي دو تن از اعضاي مركز فرهنگي زنان ، ناهيد جعفري در نقش "يك زن آسيب ديده " و پريناز نعيمي در نقش " دوست يا خويشاوند زن آسيب ديده " و همچنين دو تن از زنان شركت كننده در كارگاه در نقش "مادر" و "دختر" ، مشكلات و مسائل زنان آسيب ديده ، مشكلات مادران و دخترانشان را در حوزه آموزش جنسي و نقش زنان ديگر را كه شاهد اعمال خشونت بر زنان فاميل ، دوست و غريبه هستند در حركتي نمايشي و خلاق اجرا كردند و راهكارهاي فردي برون رفت از خشونت را به بحث گذاشتند. اما از آن جا كه مسئله خشونت عليه زنان علاوه بر ويژگي هاي بومي خود مسئله اي جهاني و بي مرز است ، براي بحث در اين باره ، اصول ، نگراني ها و راهكارهايي كه نتيجه تجربيات زنان رنگين پوست در جامعه امريكا براي مبارزه با خشونت جنسيتي بود در قالب جزواتي در اختيار شركت كنندگان قرار داده شده بود تا با مطالعه آنها راهكارهايي را كه مناسب جامعه ما بود به بحث بگذارند . اصل كنش جمعي كه پاسخگويي جمعي را نيازمند كنش جمعي مي داند و معتقد است" تكيه كردن بر نظام كيفري از قدرت زنان براي سازماندهي جمعي مي كاهد"، اصل مقدم دانستن امنيت براي خشونت ديدگان كه الگوي "عدالت ترميمي" رابه دليل كم توجهي به خشونت ديدگان مورد انتقاد قرار مي دهد ، اصل خود تعييني كه بر راهكارهايي تكيه دارد كه در جامعه’ مورد نظر اثربخش است ، اصل بازانديشي و اجتماع سازي كه به كوشش براي ساختن و گسترش اجتماعاتي ديني ، شغلي ، سرگرمي و ورزشي و... و ارائه راهكار بر مبناي آن اجتماعات تاكيد دارد و همچنين اصل افشاگري بي فايده بودن نظام عدالت كيفري كه تاكيد صرف بر نظام عدالت كيفري را راه چاره نمي داند و حتي اين احتمال را مي دهد كه زنان در معرض خشونت دولتي قرار گيرند، از اصول مورد توجه زنان رنگين پوست در كاهش خشونت عليه زنان بوده است . زنان رنگين پوست با توجه به اصول ذكر شده ، بيش از 60 راهكار را تجربه كرده بودند. اطلاع دادن به كارفرماي فرد مرتكب خشونت، نصب آگهي در جامعه اي كه فرد مرتكب خشونت زندگي مي كند، برگزاري نشست هايي براي فرد مرتكب خشونت، پيشگيري از خشونت درمدارس ، تشكيل كلاس هاي دفاع از خود، توزيع ليستي از خشونت گران در جامعه، تحقيقات مشاركتي معطوف به عمل ، آموزش خانواده ها، طرد كردن فرد مرتكب خشونت در جامعه، ايجاد بانك اطلاعاتي درباره افراد مرتكب خشونت، ايجاد سيستم گشت زني در منطقه براي يافتن موارد آزار و تجاوز ، سازماندهي گروهي براي مشاهده و شناسايي خشونت خانگي ، گنجاندن برنامه هاي ضد خشونت در برنامه درسي، ايجاد مراكز زنان براي اطلاع رساني ، تغيير دادن فرايند آموزشي از تاكيد بركار فردي به تاكيد بر كار جمعي ، رفتن به گردهمايي ها و ميهماني ها و جمع هاي خانوادگي و صحبت با مردم ، آموزش سياسي براي شكستن مقاومت در برابر خشونت جنسيتي ، گسترش فرهنگ ضد خشونت در ميان جوانان و...از جمله راهكارهاي ذكر شده در اين زمينه بود. " آن چه در يك اجتماع موثر واقع مي شود ممكن است در اجتماعي ديگر موثر نباشد. اما تجربه ديگران به ما مي آموزد چگونه با استفاده از توان جمعي ، خلاقيت ها و امكاناتمان با خشونت مقابله كنيم. مثلا آموخته ايم براي كاهش خشونت در خانواده به سمتي پيش برويم كه مردان از زن چشم و گوش بسته خوششان نيايد." نوشين احمدي خراساني از ديگر از اعضاي مركز فرهنگي زنان با بيان اين نكته ، پيشگيري از خشونت ، آموزش زنان در شناخت و مقابله با انواع خشونت و همچنين جلب مشاركت مردان در خانواده و آموزش به مردان و همچنين بسط راهكارهاي فردي به راهكارهاي جمعي را برايند بحث ها و نظرات مطرح شده در كارگاه عنوان كرد و از شركت كنندگان خواست به عنوان يك تجربه عملي، به گروه هاي سه نفري تقسيم شوند و برخي از راهكارهاي ارائه شده در تجربيات زنان رنگين پوست را با توجه به عوامل فرهنگي ، اقتصادي ، قانوني و سياسي موثر بر خشونت در اجتماعات ما پيشنهاد دهند تا پس از مقايسه نظرات ارائه شده پيشنهادهاي مشترك اتخاذ شود. اما مسئولان پارك نظامي گنجوي نيم ساعت پيش از زمان مقرر شده سالن را تعطيل كردند و اين بخش كار ناتمام ماند. با وجود اين نتيجه كارگاه سه نوبتي خشونت جنسي خانگي فراخوان براي "كمپين زنان و مردان عليه خشونت تا 8 مارس" بود كه در اطلاعيه آن از زنان و مردان دعوت شده بود براي مبارزه اي جمعي و سازماندهي شده در اين امر در كميته امضا، به ،مجلس ، قوه قضاييه، و مراجع قانوني ، كميته جمع آوري مدارك و گزارش هاي مستند مربوط به خشونت عليه زنان ، كميته هنري عليه خشونت، كميته آموزش به مردان و زنان در رابطه با خشونت عليه زنان و كميته پخش جزوات آموزشي براي دختران و پسران شركت كنند. در فراخوان اين كمپين آمده است :" خشونت عليه زنان امري انتزاعي نيست همه ما زنان درگير آن هستيم ، پس براي كاهش خشونت عليه زنان بايد مبارزه كرد ، به خاطر خودمان ، به خاطر دخترانمان و به خاطر كل جامعه."