|
تریبون فمینیستی ایران
تنديس كتاب صديقه دولتآبادي
كتابخانه تحقيقاتي زنان، به منظور تشويق پديدآوردندگان آثار در حوزه مطالعات زنان و با اميد به افزايش كمي و كيفي انتشارات در اين حوزه، مصمم است كه هر ساله همزمان با برگزاري روز جهاني زن، بهترين اثر را انتخاب و معرفي كند.
بدين منظور تنديس ”صديقه دولتآبادي“ كه به همت خانم فريماه تابعي طراحي و ساخته شده است از سوي كتابخانه تحقيقاتي زنان به بهترين اثر برگزيده سال گذشته اهدا خواهد شد.
اما چرا نام صديقه دولتآبادي را بر اين جايزه نهاديم. صديقه دولتآبادي اولين زني بود كه در كانون بانوان كتابخانهاي (يا به قول ادبيات آن زمانه، ”قرائتخانه“) ايجاد كرد. او در سال 1261 ش. بهدنيا آمد و در سال 1296 در اصفهان دبستاني براي دختران به نام مكتبخانه شرعيات به راه انداخت. سال بعد انجمني به نام شركت خواتين اصفهان تاسيس كرد. صديقه خانم در بهار 1298 ش. نشريهاي خاص زنان در اصفهان به نام ”زبان زنان“ به راه انداخت كه مدتي بعد به خاطر سرمقالهي او از طرف حكومت اصفهان توقيف شد.
او بارها مورد تهديد و تبعيد و توقيف قرار گرفت و با اينحال نشريهاش را بعد از مدتي دوباره در تهران به چاپ رساند. در سال 1316 كانون بانوان تاسيس و مديريت آن را برعهده گرفت. اين كانون در شهرهاي مختلف شعبه داشت و كلاسهاي آموزشي و اكابر براي زنان برگزار ميكرد. يك شبانه روزي هم براي استفاده دختران دانشجوي شهرستاني زير نظر اين كانون اداره ميشد. صديقه دولتآبادي در 6 مرداد 1340 بهعلت ابتلا به سرطان درگذشت. او را در قبرستان كوچكي در محله زرگندهي قلهك بهخاك سپردند.
هيئت داوران بهترين كتاب حوزه فمينيستي (سال 1383)، اعضاي مركز فرهنگي زنان بودند، اما در سالهاي آتي اميدواريم بتوانيم در پروسهاي طولانيتر هيئت داوران را از ميان زنان فمينيست ايراني داخل و خارج از كشور برگزينيم تا هم بتوان انتخاب شايستهتري انجام داد و هم از گروههاي مختلف با ديدگاههاي گوناگون استفاده بيشتري كنيم و بدين طريق كتابهاي زنان هرچه بيشتر در ميان زنان مطرح شود. چرا كه هدف جايزه صديقه دولتآبادي چيزي جز نقد و بررسي و كمك به طرح گستردهتر آثار فمينيستي نيست.
معيارهاي انتخاب بهترين آثار در مركز فرهنگي زنان در دو مرحله به شرح زير در نظر گرفته شده است:
مرحله اول:
• آثاري كه در حوزه مطالعات فمينيستي قرار ميگيرد.
• آثاري كه چاپ اول آن مربوط به سال مورد بررسي است
در اين مرحله 66 عنوان كتاب چاپ شده در سال 1382 را بررسي و از ميان آنها 10 كتاب با عناوين زير انتخاب شد:
1ـ زنان مسلمان خاورميانه سخن ميگويند. اليزابت وارناك فرني، باسمه قطان بازرگان. ترجمهي منيژه شيخ جوادي. تهران: پيكان، 560 ص. 34000 ريال. چ اول.
2- از جنبش تا نظريهي اجتماعي: تاريخ دو قرن فمينيسم. حميرا مشيرزاده. تهران: شيرازه، 600 ص. 48000 ريال. چ اول.
3- زنان بر صليب شكسته: موقعيت زنان در آلمان هيتلري. كيت هيست. ترجمه رمضانعلي روحاللهي. تهران: قصيدهسرا و روشنگران، 336 ص. 23500 ريال. چ اول.
4- زن و قدرت: بررسي مردم شناختي عرصهها و مصاديق قدرت در چند خانواده تهراني. پرديس قندهاري. تهران: سازمان ميراث فرهنگي كشور، پژوهشكده مردمشناسي، 256 ص. 19500 ريال. 5- فرهنگ نظريههاي فمينيستي. مگي هام، سارا گمبل. ترجمهي فيروزه مهاجر، نوشين احمدي خراساني و فرخ قرهداغي. تهران: نشر توسعه، 600 ص. 49000 ريال. چ اول.
6ـ سناتور (فعاليت هاي مهرانگيز منوچهريان بر بستر مبارزات حقوقي زنان در ايران، نوشين احمدي خراساني و پروين اردلان، تهران: نشر توسعه، 576 ص، 3800 تومان، چ اول.
7ـ زن و ادبيات: سلسله پژوهش های نظری درباره ی مسائل زنان. ترجمه منيژه نجم عراقی، مرسده صالحپور و نسترن موسوی. تهران: چشمه، 456 ص، 28000 ريال. چ اول.
8 ـ زنان خودسوخته (گزارشي از خودسوزي زنان در ايران). پروين بختيارنژاد. تهران: صمديه، 132 ص. 10000 ريال. چ اول.
9 ـ نشريات ويژه زنان: سير تاريخي نشريات زنان در ايران معاصر. صديقه ببران. تهران: روشنگران، 272 ص. 20000ريال. چ اول.
10- آموزش حقوق انساني زنان و دختران (اقدام محلي/ تغيير جهاني). جولي مرتوس، ننسي فلاوئرز و مليكا دات. ترجمهي فريبرز مجيدي. تهران: دنياي مادر، 102 ص. 39000 ريال. چ اول.
مرحله دوم:
• آثاري كه توسط پديدآوردندگان زن توليد شده باشد
• آثار تاليفي در اولويت قرار ميگيرند
در اين مرحله، فيروزه مهاجر، پروين اردلان و نوشين احمدي خراساني به دليل آنكه در هيئت انتخابكنندگان قرار داشتند، درخواست كردند كتابهاي ”فرهنگ نظريههاي فمينيستي“ و نيز ”سناتور“ از ليست كتابهاي در دست بررسي حذف شود. بدينترتيب از ميان 8 كتاب باقيمانده، با توجه به تاليفي بودن و نيز اولويت جنسي هيئت انتخابكننده 2 كتاب، ”زنان و ادبيات“و”از جنبش تا نظريهي اجتماعي: تاريخ دو قرن فمينيسم“ را شايسته تقدير دانستند. ويژگيهاي منحصربهفرد دو كتاب مذكور انتخاب را براي هيئت داوران دشوار كرده بود. كتاب ”زن و ادبيات“ حاصل يك كتاب جمعي مكتوب در حوزهي ادبيات فمينيستي بود و علاوه بر اين مترجمان آن داراي خدمات ارزشمند ديگري (چاپ منبعشناسي زنان) در حوزه زنان بودند، فزون بر اين از فعالان شناخته شده در جنبش زنان بهشمار ميآمدند، اما در نهايت ”از جنبش تا نظريه اجتماعي“ از آنرو كه اثري تاليفي برمبناي پژوهش و منبعي غني در حوزهي جنبشهاي اجتماعي زنان بهشمار ميآمد و در گسترش مباحث فمينيستي در ميان مخاطبان نه الزاما خاص نيز تاثيرگذار بود و همچنين بهدليل زن بودن ناشر آن، راي بيشتري را بهخود اختصاص داد. مركز فرهنگي زنان ضمن تبريك به مؤلف و ناشر اين كتاب، تنديس صديقه دولتآبادي را به حميرا مشيرزاده مؤلف كتاب تقديم ميكند.
معرفي كتاب از جنبش تا نظريهي اجتماعي
بررسي هر نظريه اجتماعي بدون در نظر گرفتن شرايط اقتصادي ، اجتماعي و فرهنگي حاكم بر آن جامعه نميتواند دقيق، منطقي و منطبق با اصول باشد. بررسي تاريخچه فمينيسم و زمينههاي رشد آن و نظرات اقتصادي، سياسي و فرهنگي فمينيستهاي موج اول، دوم و سوم در طول دو قرن گذشته از مباحث اصلي كتاب از جنبش تا نظريهي اجتماعي: تاريخ دو قرن فمينيسم است. اين مباحث با چگونگي شكلگيري جنبشهاي زنان، معرفي رهبران فكري و موافقان و مخالفان اين نظريه اجتماعي و تاريخ اين مبارزات و با توجه به بسترهاي اجتماعي زمان خود دنبال ميشود.
كتاب در واقع نوعي پژوهش و گردآوري تحقيقي محسوب ميشود و بخشهايي از رساله دكتراي نويسنده است. با توجه به اين نكته كه كتاب تاليفي است، مولف توانسته با بهرهگيري از واژههاي ملموس در اين حوزه (فمينيسم) كه مبحثي نو در كشور ما به شمار ميرود و با زباني بسيار روان و شيوا و با استناد به نقلقولهاي متعدد از رهبران جنبش زنان و توصيف جنبشهاي خودبخودي و جنبشهاي متشكل در راه احقاق حقوق زنان در مقاطع خاص تاريخي سير تحول اين نظريه را از دو قرن گذشته تا حال پي بگيرد.
|
