|
تريبون فمينيستی ايران
"اسرار تاریکخانه ها" عنوان کتابی است به کوشش مرتضی کاظمیان که انتشارات قصیده سرا در مهر 1383 منتشر کرد و در آبان 1383 به چاپ دوم رسید. مرتضی کاظمیان از زمره ی فعالان ملی _ مذهبی است که در اسفتد ماه 1379 بازداشت شدند و بر سر آن ها آن رفت که همه می دانیم. ایام محبس علاقه ای به موضوع حبس فعلان سیاسی و عقیدتی در مولف بر انگیخته که با پشتکار، سلیقه و دقتی تحسین برانگیز130 یادداشت از منابع مختلف در باره ی شش موضوع بازجویی، شکنجه، سلول انفرادی، اعتراف گیری، خانواده ی قربانی و عدالت زیر سایه ی استبداد فراهم آورده است. به دلایل روشن بیشتر یادداشت ها مربوط به زندانیان زمان شاه یا افراد غیر ایرانی است و جالب اینجاست که چقدر این مقوله ها زمان و مکان را راحت در می نوردند. تحلیل این یادداشت ها را وامی گذارم به روان شناسان و جامعه شناسان و سراغ نکته ی خودم می روم.
آنچه به نظرم حیرت انگیز آمد جای خالی روایت های زنانه در این مجموعه بود. از این بابت حرجی بر گردآورنده نیست زیرا وی تقریباً از تمام منابع موجود و مجاز استفاده کرده است، حیرت من از ناگفته ماندن قصه های زنان است. ساده ترین (و یا ساده انگارانه ترین) کاری که در این موارد انجام می شود شمردن مدخل های مربوط به زنان و مردان و مقایسه ی آن هاست. بدین رهیافت مقایسه ی عددی راساده انگارانه می بینم که راه را برای برخوردهای مبتنی بر ظاهرسازی (tokenism) باز می کند و مجالی برای بازشناسی روایت های مردسالارانه بیان شده از سوی زنان نمی دهد. (هرچند روایت های کتاب از این لحاظ هم متعادل نیست، در مقابل بیست روایت شخصی مردانه تنها شش روایت از زبان زنان داریم.) اما مهم آن است که درباره ی تعرض به هویت جنسی زن زندانی، که از دیرباز امری رایج بوده است، تقریباً هیچ چیز گفته نشده است. این که هریک از شش فصل این کتاب برای زنان چه صورت های ویژه ای یافته یکی داستان است پر آب چشم. فقط به یاد بیاوریم که در آن سی دی معروف دیدیم که بر سر همسر کسی که زمانی دومین مقام امنیتی کشور بود چه آوردند و آب از آب تکان نخورد. "یک نکته ازین معنی گفتیم و همین باشد."
______________________________________________
1. عنوان این یادداشت وام گرفته از رمانی به همین نام است.
|
