|
تريبون فمينيستي ايران:
.........................................
زن آرماني،زن فتّانه: بررسي تطبيقي جايگاه زن در ادبيات فارسي. آذين حسين زاده. تهران: قطره٬ 1383. 244 ص. چ اول. 2000 تومان.
..........................................
مسايل زنان از موضوع هاي قابل توجهي است که در ايران – و جهان – نظر بسياري از محققان را به خود جلب کرده است. کتاب حاضر به جايگاه و مقام زن در جامعه و به تبع آن چگونگي بازنمايي آن در ادريات کهن و امروز مي پردازد.
ادبيات داستاني که در مقياسي جهاني همواره از رنگ و بويي مردسالارانه برخوردار بوده٬ از ديرباز تا کنون تلاش کرده است تا براي پرسش هاي خود در مورد هويت انسان از طريق تبيين جايگاه زن پاسخي مناسب پيدا کند.
در مقدمه نسبتاً مفصل و جالب کتاب٬ نويسنده در آغاز دو صفت آرماني و فتانه را – دو خصيصه و دو مسند هنجار – در دنياي مردانه بررسي مي کند و به جايگاه زن در تمدن باستان٬ روابط اجتماعي حاکم بر آ« / اديان مختلف و ... مي پردازد.
مبحث روابط اجتماعي با نقل قولي از ميشل فوکو آغاز مي شود: « ميشل فوکو هنگام بررسي تاريخ روابط جنسي در عهد باستان به اين نکته اشاره مي کند که در جامعه اي که در آن دختران در سنين بسيار کم (15 تا 18 سالگي) با مرداني که در اغلب موارد دو برابر شان سن دارند ازدواج مي کنند رابطه ي ميان زن و مرد به رابطه ي استاد و شاگرد و يا اگر خوش بينانه به موضوع بنگريم٬ به رابطه ي پدر و فرزند تبديل مي شود. در چنين محيطي بديهي است که عامل اصلي تمامي تصميم گيري ها مرد است و اين نکته هميشه به سادگي آشکار نيست که آيا نظريات و ابتکارها نخست از جانب مرد صادر شده است يا زن؟».
در مباحث بعدي به هويت زنان در جامعه مي پردازد که اين هويت يابي يا از طريق پدر و يا شوهر به زن منتقل مي شود و زن هميشه زيرمجموعه مردان خانواده است و در جامعه ما و در تمام سطوح مثلا نام خانوادگي زن پس از ازدواج فراموش مي شود و زنان با عناويني مانند « زن علي آقا بقال»٬ «مادر اکبر»٬ «خانم آقاي مهندس تربتي» و يا «خانم دکتر احمدي» خوانده مي شوند.
بحث هويت زن در ادبيات کهن نيز از مطالب بسيار جالب اين مقدمه است: در داستان سمک عيار خورشيد شاه به خاطر عشق ماه پري وارد نبرد با دشمنان مي شود اما تمام اين جنگ و گريزها به منظور تامين منافع خورشيد شاه – مرد داستان – است.
رودابه در شاهنامه زني مستقل و متکي به نفس و با اراده است که با هدف تجسم بخشيدن به خواسته هاي دل٬ موقعيت اشرافي خود را زير پا مي گذارد و به منظور وصال يار سر در پي زال مي گذارد اما با کمي دقت درمي يابيم که اينها مقدمه اي است براي حيات بخشيدن به شخصيت اصلي داستان شاهنامه يعني رستم.
در بحث دين نيز به اين موضوع مي پردازد. مريم زني است بسيار با شهامت و با تقوا اما نقش عمده او در وهله ي اول حيات بخشيدن به مسيح (ع) است و تمام ارج و قرب مريم مقدس مديون نقشي است که به عنوان مادر مسيح دارد.
و يا آنچه از آسيه زني استثنايي در تاريخ اديان مي سازد٬ نقش مهمي است که او در نجات موسي (ع) و پرورش او برعهده داشته است .... .
.....................................
نقد و سياحت دکتر فاطمه سياح: بررسي ادبيات ايران و اروپا؛ مجموعه احوال و آثار.
.......................................
فاطمه سياح. به کوشش: محمد گلبن. تهران: قطره٬ 1383. 539 ص. 4500 تومان.
دکتر فاطمه سياح (1281 – 1326 ش) استاد دانشگاه و نخستين بانوي ايراني است که نقد ادبي علمي را در کشور ما پايه گذاري کرد و مطالبي نوشت که براي زنان ايراني تازگي داشت.
فاطمه سياح علاوه بر تدريس در دانشگاه از فعالان امور زنان بود و نخستين شماره مجله حزب زنان ايران را در دي ماه 1324 منتشر کرد. او در سال 1325 به عضويت نخستين کنگره نويسندگان ايران درآمد و مقالات متعددي درباره ادبيات ايران و جهان نوشت.
توجه به نقش زن در ادبيات جديد فرانسه٬ انگليس٬ آلمان و بررسي آثار نويسندگان شاخص روسيه از مقاله هاي اصلي کتاب حاضر است.
سال شمار زندگي فاطمه سياح در اول کتاب و کتابشناسي آثار او در پايان کتاب به شناخت بيشتر فاطمه سياح و آثار او کمک مي کند
|
